W tej pracy staram się pokazać, że równocześnie z pojawianiem się demokracji typu liberalnego w XVIII wieku na podstawie tych samych przesłanek zrodził się kierunek, któremu proponuję nadać nazwę demokracji typu totalitarnego. Od XVIII wieku te dwa kierunki wciąż istniały obok siebie. Napięcia między nimi były przedmiotem ważnego rozdziału historii współczesnej, a obecnie stały się najważniejszym zagadnieniem naszych czasów. Byłoby oczywiście przesadą stwierdzenie, że cały ten okres można podsumować w kategoriach tego konfliktu. Niemniej, zawsze był on obecny, chociaż zazwyczaj przesłaniały go i zaciemniały inne zagadnienia, które współczesnym mogły się wydawać wyraźniejsze, ale które z punktu widzenia dnia dzisiejszego wydają się przypadkowe, a nawet banalne. W istocie, patrząc z punktu widzenia połowy XX wieku, historia ostatnich stu pięćdziesięciu lat sprawia wrażenie systematycznych przygotowań do gwałtownego zderzenia empirycznej demokracji liberalnej z mesjanistyczną demokracją totalitarną. Stanowi ono istotę dzisiejszego kryzysu na świecie. (z Wprowadzenia)
W książce „Źródła demokracji totalitarnej“ J.L. Talmon stawia tezę, że równolegle do rozwoju demokracji liberalnej, na podstawie tych samych przesłanek filozoficznych, sformułowanych w XVIII wieku, pojawił się trend, określany przez niego jako „demokracja totalitarna“, przy czym obydwa te kierunki istniały obok siebie i wzajemnie na siebie wpływały aż do czasów najnowszych. Różnica między nimi polega przede wszystkim na tym, że w podejściu liberalnym traktuje się politykę jako wynik prób i błędów, natomiast w podejściu totalitarnym zakłada się, że w polityce istnieje jedyna, wyłączna prawda. Autor tę drugą postawę określa jako polityczny mesjanizm, postulujący istnienie ustalonego z góry, harmonijnego i doskonałego porządku, który jest nieuchronnym przeznaczeniem ludzkości. Znaczna część koncepcji totalitarno-demokratycznej wynikała z XVIII-wiecznej myśli społeczno-politycznej, kiedy ulegał załamaniu tradycyjny porządek w Europie: następował upadek religii, porządku feudalnego i tradycyjnego znaczenia hierarchii społecznej. Swoją tezę autor obszernie uzasadnia, przedstawiając ewolucję poglądów społeczno-politycznych w trakcie Wielkiej Rewolucji Francuskiej i bezpośrednio po niej.