Miłość, wojna, emigracja, wiersze, choroba, umieranie? Tej książki, scalonej przez Rafała Podrazę, badacza losów rodziny Kossaków, nie da się czytać jednym tchem. Do niej trzeba wracać - etapami. Maria Pawlikowska-Jasnorzewska bez ozdobników, w sposób bardzo plastyczny i drastyczny, opisuje dzień po dniu swoją emigracyjną golgotę i przegraną walkę z rakiem. "Wojnę szatan spłodził. Zapiski 1939-1945" to swoisty testament jednej z najważniejszych polskich poetek XX wieku.