„Legenda polska” opowiada o patriotyzmie wyrosłym z buntu wobec zaborców, występującym przeciw niewoli i wynaradawianiu, którego cechą charakterystyczną było, manifestowane wręcz, wyznanie wiary. Jej bohaterem – zbiorowym – stały się kolejne pokolenia walczące o wolność Polski, od czasów Konfederacji Barskiej, poprzez Insurekcję Kościuszkowską, Powstanie Listopadowe, Wiosnę Ludów, do Powstania Styczniowego dochodząc. O kolejach i znaczeniu historycznych splotów religii i ruchów wyzwoleńczych pisze pogrążona w głębokiej refleksji nad tematem Autorka. Legenda polska tworzyła się sama, jako głos ludu zapisywana w strofach anonimowych pieśni. Wykwitała też w wierszach poetów, o których Niemcewicz pisał: Poeta przepełniony namiętnością do Polski, i zgrozą nad jej losem, w idealnych obrazach wystawia okropnej wierności historyczną prawdę. Te poetyckie obrazy układając mozaikę znaczeń i treści sformowały fresk wrastający w pamięć zbiorową i świadomość Polaków tworząc wartość kulturową opisującą naszą narodową mentalność, a do której – my dzisiejsi – nadal winniśmy się odnosić.